‘Gelukkig wie treuren, want ze worden getroost...’ is te lezen in de ‘acht
zaligheden’. ‘Gelukkig de zachtmoedigen..., gelukkig de nederigen...’. Jongeren zullen het opvatten als: ‘Gelukkig de watjes...! Gelukkig de losers...’
Wel zeven of acht keer, stelt Jezus geluk in het vooruitzicht aan mensen die in de put zitten. We kennen de tekst wel. Wat doet ze ons nog? Ik vraag me weleens af: wat voor dingen maken ons eigenlijk gelukkig? Van welke mensen denken wij spontaan, dat ze blij en zorgeloos door het leven gaan? De winnaars van de postcodeloterij? Een marathonloper bij de finish misschien? Sifan Hassan die in Parijs na tweeënveertig kilometer winnend over de streep komt? Of een klein meisje dat vol overgave in een prinsessenrokje touwtje staat te springen? Er zijn heel wat serieuze en populaire studies gepubliceerd over de vraag wat een mens gelukkig maakt. Veel uitkomsten zijn herkenbaar. Ik laat eens wat voorbeelden de revue passeren.
Versgebakken brood
Wat maakt je gelukkig? Heel veel mensen kruisten aan: het vinden van tien euro in een oude spijkerbroek. Hoog scoort ook: slapen in een verschoond bed..., of zwemmen in de zee..., in de zon zitten..., knuffelen..., een bedankbriefje krijgen..., het zien van oude mensen die ergens hand in hand zitten..., autorijden met de ramen open..., muziek met oude herinneringen..., foto’s van vroeger..., wandelen in de natuur... Of wat vindt u van deze suggesties: een kind horen lachen..., chocola eten..., ‘n complimentje krijgen..., de geur van versgebakken brood of van pas gemaaid gras..., iemand in een volle trein je plaats aanbieden.... Heel dikwijls werden ook genoemd: het omspitten van de tuin, het wandelen door een bos, maar ook vrijwilligerswerk doen, een goede daad verrichten, iemand vergeven! Bewegen, sport, lachen, muziek: het kan allemaal bijdragen aan ons geluk.
Er is overigens ook onderzoek waaruit zou blijken dat ouderen meestal gelukkiger zijn dan jongeren. Aanrakingen, knuffels doen een mens goed. Een huisdier dat je begroet of zich laat aaien... Lekker lang in een heet bad zitten..., een vers pak sneeuw zien..., het vrijdagse gevoel..., wakker worden vóór de wekker en je nog eens omdraaien! En... – wie kent het niet? – op de naam komen van iets dat je maar niet te binnen wilde schieten. En anders wel: het geluid van lopen op knapperige herfstbladeren..., bubbeltjesplastic laten knallen.... Maar veel belangrijker dan al die kleine geluksmomentjes is toch het bestaan van goede relaties, betrouwbare vrienden, en een hechte band met je partner. Dat is van veel meer invloed dan geld en inkomsten. Maar nergens vind je de gelukkigen van Jezus terug: de treurenden, en allen die wachten op bevrijding. Misschien komen de zachtmoedigen uit Jezus gelukwens, de vredestichters en de bescheiden mensen, nog het dichts bij de moderne onderzoeken. Dankbaarheid, tevredenheid, vergevingsgezindheid en iets goeds doen, dat blijkt absoluut bij te dragen tot ons geluk.
De ongelukkigen
Jezus heeft zijn lijstje niet van internet of van modern psychologisch onderzoek. Het lijkt erop alsof Jezus niet wil beweren dat de treurenden en de onderdrukten gelukkig zijn, maar dat hij hen het geluk toewenst. Ze verdienen het. Ze hunkeren ernaar en hun hoop zal in vervulling komen. Jezus schaart zich in de lijn van de profeten die het geknechte volk in Babylon toeroepen: wacht maar! Verheug je je er maar op! De dag van God is op handen; dan krijg je je land terug, dan worden je tranen weggeveegd. De dag waarop niet de brutalen de wereld bezetten, maar waarop liefdevolle mensen alle harten veroveren. In een wereld waarop ieders verlangen gericht is op succes, rijkdom, nieuwe ervaringen, verre reizen en nieuwe huizen, kijkt Jezus naar de mensen die hun geluk nog tegoed hebben. Ze moeten de hoop niet opgeven. Hij wekt hun verlangen naar betere tijden.
Mag ik eens proberen een vertaalslag te maken? Zalig die bang zijn dat microscopisch kleine deeltjes plastic langzamerhand doordringen in alle levende wezens, te land, ter zee en in de lucht..., zalig zijn ze omdat ze blijven uitzien naar het moment waarop de natuur weer opgelucht ademhaalt. Zalig die zich zorgen maken over de miljoenen mensen die van huis en haard verdreven zijn door hebzuchtige rebellen met religieus gekleurde vaandels..., zalig zijn ze omdat hun oprechte zorg de kans op bevrijding openhoudt! En, wee de wereld, als ze de hoop op redding verliest. Is dat niet wat de heiligen deden? In een bange wereld dingen doen die hoop geven, en woorden spreken die het verlangen naar recht aanwakkeren? Zoiets moet er met Allerheiligen bedoeld worden…
Diaken Albert Soeterboek